શુગરમાં બીટરૂટ ખાવું જોઈએ કે નહીં? beetroot is good in diabetes ??

 -By dietician Twinkle Prajapati Apex clinic .....

બીટ  હંમેશા સુપરફૂડ તરીકે ઓળખાય છે કારણ કે તે ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો પ્રદાન કરે છે. જો તમને અથવા તમારા મિત્રો અને પરિવારમાંથી કોઈને ડાયાબિટીસ છે , તો તમારા રોજિંદા આહારમાં બીટરૂટનો સમાવેશ કરતા પહેલા તમારા સ્વાસ્થ્ય પર તેની તમામ અસરોને સમજવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

અહીં તમારી મૂંઝવણનો ઝડપી ઉકેલ છે: કેટલાક લોકો માને છે કે બીટમાં ભરપૂર માત્રામાં આયર્ન હોય છે. વાસ્તવમાં, બીટમાં બહુ ઓછું આયર્ન હોય છે. 

શું આપણે ડાયાબિટીસમાં બીટરૂટ ખાઈ શકીએ ?

આ પ્રશ્નનો જવાબ "હા" છે. ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકો તેમના આહારમાં બીટરૂટનો સમાવેશ કરી શકે છે પરંતુ મર્યાદિત માત્રામાં. ભાગના કદ પર ધ્યાન આપો અને બીટના રસથી દૂર રહો. 

બીટરૂટનો મધ્યમ ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ (GI ) સ્કોર 61 છે. ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ માપે છે કે જમ્યા પછી કોઈ ખોરાક રક્ત ખાંડના સ્તરને કેટલી અસર કરી શકે છે.

બીટરૂટનો ગ્લાયકેમિક લોડ માત્ર 5 છે જે ઘણો ઓછો છે. આનો અર્થ એ છે કે બીટ મધ્યમ હોવા છતાં, તેઓ બ્લડ સુગરમાં તીવ્ર વધારો કરે તેવી શક્યતા નથી કારણ કે તેમાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ઓછા છે.

ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકો માટે બીટરૂટ ખાવાના ફાયદા.

ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકો માટે બીટ ખાવાના ફાયદા (ચુકંદર ખાને કે ફાયદે) નીચે જણાવેલ છે:

1. નાઈટ્રેટ સમૃદ્ધ :

બીટ નાઈટ્રેટથી ભરપૂર હોય છે જે તમારી પાચન પ્રણાલી નાઈટ્રિક ઓક્સાઈડમાં ફેરવે છે. નાઈટ્રિક ઑક્સાઈડ રક્તવાહિનીઓને આરામ આપે છે અને તેને પહોળી કરે છે, જેના કારણે બ્લડ પ્રેશર ઘટે છે. 

2. એન્ટી-ઓક્સિડન્ટ પ્રવૃત્તિને પ્રોત્સાહન આપે છે :

એન્ટીઑકિસડન્ટો માત્ર ઓક્સિડેટીવ તણાવ ઘટાડે છે, પરંતુ હાનિકારક મુક્ત રેડિકલ અને શરીરની તેમને તટસ્થ કરવાની ક્ષમતા વચ્ચેના અસંતુલનને પણ ઘટાડે છે. તે મુક્ત રેડિકલની કુલ સંખ્યાને પણ ઘટાડે છે.

આ ખાસ કરીને ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકો માટે ફાયદાકારક છે, કારણ કે તે ડાયાબિટીસ-સંબંધિત ગૂંચવણોના જોખમને ઘટાડી શકે છે.

3. ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા સુધરી શકે છે :

કેટલાક અભ્યાસોમાં જાણવા મળ્યું છે કે બીટરૂટ ખાવાથી ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતામાં સુધારો થાય છે અને ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકારનું જોખમ ઓછું થાય છે.

જ્યારે ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર ઘટાડવાની વાત આવે છે ત્યારે બીટમાં જોવા મળતા સમૃદ્ધ નાઈટ્રેટ્સ મુખ્ય પરિબળ હોઈ શકે છે.

બીટરૂટ ખાવું એ લોકો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે જેઓ મેદસ્વી છે, વધુ વજન ધરાવે છે અથવા વજન ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે કારણ કે તે ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર ઘટાડવામાં અને વજન ઘટાડવાની મુસાફરીને સરળ બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે. બીટરૂટનું દરરોજ સેવન કરી શકાય છે, દરરોજ 2-3 સ્લાઈસથી વધુ ન ખાઓ અને તેને સલાડમાં ભેળવીને ખાવું શ્રેષ્ઠ છે.

100 ગ્રામ દીઠ બીટરૂટમાં ખાંડનું પ્રમાણ 

બીટના 100 ગ્રામ દીઠ આશરે 6 -7 ગ્રામ ખાંડ હોય છે. બીટ ડાયેટરી ફાઈબર, વિટામિન્સ અને મિનરલ્સથી ભરપૂર હોય છે. 

બીટમાં કુદરતી ખાંડ મોટે ભાગે ગ્લુકોઝ અને ફ્રુક્ટોઝના સ્વરૂપમાં હોય છે. બીટ એક પૌષ્ટિક શાકભાજી હોવા છતાં, ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકો માટે તેમના કાર્બોહાઇડ્રેટ નિયંત્રણમાં આ ખાંડને ધ્યાનમાં લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

શું બીટરૂટ બ્લડ સુગર વધારી શકે છે? 

બીટમાં પ્રાકૃતિક ખાંડ હોય છે અને તે બ્લડ સુગરનું સ્તર વધારી શકે છે, જ્યારે તેમાં રહેલા ઉચ્ચ ફાઇબર આ અસરને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. ડાયાબિટીસથી પીડિત લોકો માટે બ્લડ સુગર પર તેની વિવિધ અસરો હોઈ શકે છે, તેથી બીટ ખાધા પછી ગ્લુકોઝના સ્તરનું નિરીક્ષણ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. 

બીટરૂટનું સેવન મર્યાદિત માત્રામાં કરવું જોઈએ અને કાર્બોહાઈડ્રેટ દૈનિક આહારના ભાગ રૂપે ખાવું જોઈએ (રાંધેલું, કાચું, સલાડ/સ્લાઈસ વગેરેમાં). બીટનો ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ મધ્યમ હોય છે, પરંતુ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ધરાવતા કોઈપણ ખોરાકની જેમ, તે ગ્લુકોઝના સ્તરને અસર કરી શકે છે.

ડાયાબિટીસમાં બીટ ખાવાથી થાય છે સમસ્યાઓ??

બીટ પૌષ્ટિક હોવા છતાં, તેમાં રહેલ કુદરતી શર્કરા અને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ લોહીમાં શર્કરાનું પ્રમાણ વધારી શકે છે, ખાસ કરીને જો તમારા બાકીના આહારનું આયોજન ન કર્યું હોય.

હું દરરોજ કેટલી બીટરૂટ ખાઈ શકું??

તમારે તપાસવું જોઈએ કે બીટરૂટ તમારી બ્લડ સુગરને કેવી રીતે અસર કરે છે અને તેના આધારે તમારે તમારા ડાયેટિશિયન અથવા ડાયાબિટોલોજીસ્ટ સાથે વાત કરવી જોઈએ કે તમારા આહારમાં બીટરૂટનો સમાવેશ કેવી રીતે કરવો.

चुकंदर हमेशा सुपरफूड नाम से जाता है क्योंकि इससे कई स्वास्थ्य लाभ मिलते हैं। आपको या आपके मित्र-परिवार में से किसी को अगर डायबिटीज है, तो चकुंदर को अपने रोजाना डाएट में शामिल करने से पहले अपने स्वास्थ्य पर इसके सभी प्रभावों को समझना बेहद जरूरी है।

आपके भ्रम का यहाँ तुरंत समाधान है: कुछ लोगों का मानना है कि चुकंदर आयरन से भरपूर है। दरअसल चकुंदर में बहुत ही कम आयरन होता है।चुकंदरका आकर्षक लाल/बैंगनी रंग इसमें मौजूद रंगद्रव्य के कारण होता है, आयरन के कारण नहीं। 

चलिए आपके मन में उठे “शुगर में चुकंदर खाना चाहिए कि नहीं?” इस प्रश्न का उत्तर ढूँढ़ते हैं। साथ ही चुकंदर सेवन के स्वास्थ्य लाभों का पता लगाएँ और आपके डायबिटीज नियंत्रण में कैसे मदद कर सकता है इसका पता लगाएँ।

क्या डायबिटीज में चुकंदर खा सकते हैं?

इस सवाल का जवाब है “हाँ”। डायबिटीज से ग्रसित लोग अपने डाएट में चुकंदर शामिल कर सकते हैं पर सीमित मात्रा में। पोर्शन साइज पर गौर करें और चुकंदर के रस से तो दूर ही रहें। 

चुकंदर से क्या ब्लड शुगर बढ़ सकता है? 

• चुकंदर में नैचुरल शुगर होती है और इससे ब्लड शुगर लेवल बढ़ सकता है, जबकि इसमें मौजूद हाई फाइबर इस प्रभाव को कम करने में मदद कर सकता है। डायबिटीज से ग्रसित लोगों के लिए के लिए ब्लड शुगर पर अलग-अलग असर हो सकता है, इसलिए चुकंदर खाने के बाद ग्लूकोज लेवल की निगरानी करना जरूरी है। 
• चुकंदर का सेवन सीमित मात्रा में करना चाहिए और कार्बोहाइड्रेट को रोजाना भोजन का हिस्सा मानते हुए (उबला सलाद / स्लाइस आदि में कच्चा खाया जाना चाहिए ) खाया जाना चाहिए। चुकंदर का ग्लाइसेमिक इंडेक्स मॉडरेट है, पर कार्बोहाइड्रेट वाले किसी भी भोजन की तरह, वे ब्लड शुगर लेवल को प्रभावित कर सकते हैं। 

एक माध्यम आकर के चुकंदर में कितनी कैलोरी होती है?

100 ग्राम उबले हुए चुकंदर में लगभग 35 किलो कैलोरी होती है। हांलाकि, डाएट प्लान में चुकंदर सिर्फ 2-3 स्लाइस खाने की सिफारिश की जाती है।